Kết Nối Với "Bác Sĩ Của Bạn" Trên Báo Việt Tide
Viêm Gan A
Bác sĩ Nguyễn Trần Hoàng
(714) 531-7930
www.nguyentranhoang.com
Viêm gan A là một loại viêm gan gây ra do siêu vi trùng viêm gan A (HAV-Hepatitis A virus). Khác với các loại viêm gan khác, viêm gan A thường nhẹ và không kéo dài.
Siêu vi trùng viêm gan A thường lan truyền qua thức ăn, nước uống đã bị nhiễm virus viêm gan A, đôi khi nó cũng có thể được lan truyền qua việc giao hợp qua đường hậu môn (vì virus viêm gan A có rất nhiều trong phân người đang bị viêm gan A). Trong một số trường hợp rất hiếm gặp, viêm gan A cũng có thể lan truyền qua việc tiếp xúc với máu của người đang bị nhiễm bệnh, ví dụng như bị truyền máu của người bệnh hoặc dùng chung kim chích của người đang nhiễm bệnh.
Khoảng 30 phần trăm người Mỹ đã từng tiếp xúc với viêm gan A, nhưng chỉ có một số rất ít người trong số đó phát triển các triệu chứng của bệnh. Các nguồn bệnh mà người Mỹ có thể tiếp xúc với viêm gan A là:
· Từ việc ăn nghêu, sò, ốc, hến, tôm, cua (shellfish) được vớt từ các vùng nước thông thương với ống cống, nước thải (raw sewage drains)
· Các trẻ em và người chăm sóc trẻ ở các nhà trẻ, có thể tiếp xúc với phân của trẻ bị viêm gan A
· Những người đi du lịch ra nước ngoài, nhất là những nơi mà nước uống chưa được kiểm soát thật kỹ lưởng
Triệu chứng và chẩn đoán
Khi đã bị nhiễm, nếu là nhiễm trùng nhẹ, người đã bị nhiễm bệnh có thể sẽ không có triệu chứng gì cả, nhất là ở trẻ em.
Nếu có triệu chứng, chúng có thể là :
· Mệt mỏi
· Chán ăn
· Sốt
· Buồn nôn
· Đau khi đụng vào vùng dưới các xương sườn bên phải hoặc chấn thủy
· Nước tiểu đậm, màu nước trà
· Vàng mắt và da
Để chẩn đoán, bác sĩ sẽ thăm khám để tìm hiểu bệnh sử có tiếp xúc với các nguồn bệnh như kể trên, có các triệu chứng như kể trên hay không, khám để phát hiện các dấu hiệu như kể trên.
Thử máu là cách giúp cho bác sĩ khẳng định xem bệnh nhân có đang bị viêm gan A hay không.
Khi đã bị nhiễm bệnh, và có triệu chứng, viêm gan A thường kéo dài từ hai đến tám tuần. Trong một số ít trường hợp, nó có thể kéo dài đến sáu tháng. Bệnh dễ nặng và kéo dài hơn ở những người có đang đau yếu và lớn tuổi.
Tiến triển của bệnh và cách ngừa
Ngoài việc chích ngừa, các cách khác để phòng viêm gan A là:
· Rửa tay với xà bông sau khi chuẩn bị và làm thức ăn, dùng cầu tiêu, và trước khi ăn
· Chỉ mua shellfish từ những chợ, nhà hàng có uy tín
· Nếu tự câu, vớt shellfish, phải bảo đảm là từ những vùng nước đã được kiểm soát thường xuyên từ giới hữu trách
· Nếu du lịch đến những nước đang phát triển, cố gắng tránh ăn uống những thứ có thể đã bị nhiễm virus viêm gan A, và chích ngừa viêm gan A trước khi du lịch
· Tránh chích xì ke ma túy
Nếu đã bị bệnh, thường bác sĩ chỉ cần cho nghỉ ngơi, ăn uống đủ dinh dưỡng, uống nhiều nước, tránh rượu và các thuốc có thể ảnh hưởng tới gan.
Hầu như tất cả các bệnh nhân bị nhiễm viêm gan A có thể hồi phục hoàn toàn trong vòng vài tuần đến vài tháng. Một số rất ít (khoảng ít hơn một phần ngàn) có thể dẫn đến biến chứng nặng như xơ gan và tử vong nếu không được thay gan.
Tỉ lệ bị biến chứng nặng sẽ cao hơn nhiều ở những người đã bị các loại viêm gan khác như viêm gan B và C, viêm gan do rượu...
Khi nào cần chích ngừa
Các chỉ định y khoa (medical indications-tức là các trường hợp cần chích ngừa dựa theo tình trạng sức khoẻ và bệnh tật) bao gồm:
· Các bệnh nhân bị bệnh gan mạn tính
· Các bệnh nhân cần được truyền các yếu tố đông máu (persons who receive clotting factor concentrates)
Nếu dựa theo các hành vi có nguy cơ cao, thì những người nam có sinh hoạt tính dục với người đồng tính, những người “chơi” xì ke ma tuý (who use illegal drugs), cũng cần chích ngừa viêm gan A.
Nếu dựa theo nghề nghiêp thì những người làm việc với sinh vật bị nhiễm siêu vi viêm gan A, hoặc nghiên cứu trong phòng thí nghiệm về siêu vi trùng viêm gan A, cần chích ngừa.
Ngoài ra những ai định du lịch hoặc làm việc ở những nước có mức độ bị nhiễm viêm gan A cao hay vừa cũng cần được chích ngừa thuốc chủng này. Danh sách các nước này có thể tìm thấy ở CDC website. (Dựa theo thống kê này, thì Nam Á nói chung và Việt Nam nói riêng là một trong những vùng được CDC xếp vào danh sách những nơi có mức độ bị nhiễm viêm gan A cao.
Tùy theo loại thuốc chủng, mà lịch chích ngừa viêm gan A có thể chích theo lịch trình hơi khác nhau. Đối với loại chủng ngừa chỉ viêm gan A, cần chích hai mũi: mũi đầu, sau đó mũi thứ hai có thể từ 6 đến 12 tháng sau đó (thuốc chủng Havrix®) hoặc 6 đến 18 tháng sau đó (thuốc chủngVaqta®). Còn nếu chích thuốc kết hợp ngừa cả viêm gan A lẫn B (Twinrix®) thì cần chích 3 liều: liều đầu tiên, sau đó 1 tháng và sau đó 6 tháng.
Bác sĩ Nguyễn Trần Hoàng
714-531-7930
